Bendir Yolculuğu
Faysal Macit
Atölye İçeriği
Bendir, Klasik Türk müziğinde ve özellikle Mevlevi Türk Tasavvuf Musikisi’nde daire veya def adıyla bilinen vurmalı çalgının Kuzeybatı Afrika ülkelerine (özellikle Fas ve Cezayir’e) özgü biçimidir. Kuzeybatı Afrika Arapçası’ndan alınan bendir adı Türkiye’de 1980’lerden sonra yaygın kullanıma kavuşmuştur. Türkiye’de son dönemlerde kullanım alanı yaygınlaşmaya başlamış olup, Türk Tasavvuf Müziği’nin yanında Türk Halk Müziği’nde en çok kullanılan ritim aleti olmuştur. Keçi derisi ve oğlak derisi yaygın olarak yapımında kullanılsa da son dönemlerde sentetik deri kullanımı da yaygınlaşmıştır. Bendir, ritm ve titreşim sayesinde beyin dalgalarını dinginleştirdiği ve hastalıklarda şifalı etkisi bilinen kadim bir enstrümandır. Bendir derslerinde öncelikle Bendir ile tanışılır, devamında temel tutuş, vuruşlar, ritim ve usüllerle ilerlenir.
Atölye İçeriği
Bendirde Temel Usüller – Nim Sofyan ve Semai
Bendirde temel usul olan Semai usulü nasıl çalınır ve müzikal olarak bendirle, farklı eserlere nasıl eşlik edilir? Semai usulü, 3 zamanlıdır ve Türk mûsikîsindeki iki basit usûlün ikincisidir. Bu sebeple terkîbinde başka hiçbir usûl yoktur. 3 /8 ’lik, 3 /4’lük ve 3 /2’lik mertebeleri olsa da, en çok 3/4’lük mertebesi kullanılmıştır. 3/2’lik olan üçüncü mertebesi ancak bâzı Yürük Semâî eserlerin içinde, bir iki usûl kadar yer alır. 3/2’lik mertebeye Darb Usûlü de denir. Şarkılarda, türkülerde, ilâhîlerde, Saz Semâîleri'nin dördüncü hânelerinde kullanılmıştır.
Bendirde Temel Usüller – Sofyan
Bendirde en çok kullanılan usul olan Sofyan usulü nasıl çalınır ve müzikal olarak uygulaması nedir? İki tane iki (2 + 2 = 4) zamanın veyâ iki Nîm Sofyân’ın birleşmesinden meydana gelmiştir ve 4 zamanlıdır. 4/8 ’lik ve 4/4 ’lük iki mertebesi olsa da, 4/4 ’lük ikinci mertebe daha çok kullanılmıştır. Pîşrevlerde, ilâhîlerde, şarkılarda, türkülerde, oyun havalarında, kısaca özel usûl mecbûriyeti olmayan hemen her formada kullanılmıştır.
Bendirde Temel Usüller – Aksak Semai
Bendirde Aksak Semai usulü nasıl çalınır, varyasyonları nelerdir? Tüm bunların Müzikal Uygulaması nasıl yapılır? 10 zamanlıdır. İki 5 zamanladan veya başka bir deyişle İki Türk Aksağı'ndan yapılmıştır. (5+5=10) 10/16'lık, 10/8'lik, 10/4'lük mertebeleri vardır ve her mertebe ayrı isim alır. Vuruluşları aynı olup, yürüklükleri farklıdır.